DEVAM: 55- UĞURLU VE
UĞURSUZ OLAN ŞEYLER (İN BEYANll BABI
حَدَّثَنَا
يحيى بن خلف،
أبو سلمة.
حَدَّثَنَا
بشر بن
المفضل، عن
عبد الرحمن بن
إسحاق، عن
الزهري، عن
سالم، عن
أبيه؛ - أن
رَسُول
اللَّهِ صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَم
قَالَ ((الشؤم في
ثلاث: في
الفرس
والمرأة
والدار)).
Salim'İn babası
(İin Ömer) (r.a.)'den rivayet edildiğine göre; Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem) şöyle buyurmuştur: «Uğursuzluk (şu) Üç şeyde olur : Atta, kadında ve
evde.»
قَالَ
الزهري:
فحدثني أبو
عبيدة بن عبد
اللَّه بن
زمعة؛ أن
جدته، زينب
حدثته عن أم
سلمة أنها
كانت تعد
هؤلاء
الثلاثة.
وتزيد معهن،
السيف.
فِي
الزَوَائِد:
إِسْنَاده
صحيح على شرط
مسلم. فقد
احتج ممسلم
بجميع رواته.
وأصل الحديث في
الصحيحين. وانفرد ابن
ماجة بذكر
السيف. فلذلك
أوردته. أي
فِي
الزَوَائِد.
Zühri başka bir
sened ile Ümmü Seleme (r.anha)'dan rivayet ettiğine göre Ümmü Selerne bu üç
şeyi sayardı ve bunlarla beraber kılıcı da ilave ederdi:'
Not: Zevaid'de
şöyle denilmiştir: Bunun senedi Müslim'in şartı üzerine sahihtir. Müslim bunun
bütün ravilerinden hadis rivayetinde bulunmuştur. Bu hadisin aslı Buhari ve
Müslim'de mevcuttur. Hadis'in sonunda anılan kılıcın uğursuzluğu yalnız
müellifin rivayetinde bulunduğu için ben bu hadisi Zevaid türü arasına aldım.
AÇIKLAMAç İlk hadisin manası şudur: Hiç bir şeyde uğursuzluk
yoktur. Bazen kadın, at ve ev uğurlu ve bereketli olur. El-Hafız, el-Fetih'te
bu hadisi zikrettikten sonra bunun sahih hadislere muhalif olduğunu
söylemiştir. Çünkü bunu takip eden hadislerden ve başka hadislerden anlaşılıyor
ki kadın, at ve ev bazen uğursuz olur.
Sindi bu
hadisin diğer hadislere muhalefetini gidermek için şöyle bir yorum yapmıştır:
Yani Allah TeaJa'nın takdiri olmaksızın hiç bir şeyden zarar gelmez. Hiç bir
şey bizatihi şerrin meydana gelmesinde etkili olamaz. Ancak Allah Teala şerrin
meydana gelmesine bir şeyi sebeb kılarsa o zaman o şey şerre vesile kılınmış
olur. Kadın, at ve evin uğursuz olabildiğine delalet eden hadislerden maksat da
anılan bu şeylerin bazen şerre sebeb kılınmasıdır.
Notta
belirtildiği gibi bu hadis Zevaid türündendir.
Sehl (r.a.)'ın
hadisini Buhari ve Müslim de rivayet etmişler ve bir benzerini de İbni Ömer
(r.a.)'den rivayet etmişlerdir.
Bazı alimler bu
hadisi şöyle yorumlamışlardır: Eğer bir şeyde uğursuzluğun varlığı farz
edilirse bu uğursuzluk kadın, at ve evde olacaktır. Halbuki bunlarda uğursuzluk
olamaz şu halde hiç bir şeyde uğursuzluk söz konusu değildir. Bu yorum şekli
bunu takib eden hadise aykırıdır. Bu aykırılığı gidermek için de bunu takip
eden hadisdeki uğursuzluğu hakiki manada değil de başka şekilde
yorumlamışlardır. Kadının uğursuzluğu çocuk doğurmaması ve dilinin uzun olması,
evin uğursuzluğu kullanışsızlığı ve komşularının kötü olması, atın uğursuzluğu
da işe ve binmeye elverişli olmayışı gibi manalara yorumlanmıştır. Ahmed'in
rivayet ettiği ve İbni Hibban ile Hakim'in sahihliğini teyid ettikleri Sa'd'ın
metni olan şu mealdeki hadis böyle yorum yapmayı kuvvetlendirir: «Şu üç şey
Adem oğlunun mutluluğundandır: Salahatlı kadın, elverişli ev ve elverişli binek
hayvanı. Adem oğlunun mutsuzluğundandır şu üç şey: Fena kadın, kötü ev ve
elverişsiz binek hayvanı.,.
Son hadisi yani
İbni Ömer (r.a.)'ın hadisini Buhari, Müslim, Tirmizi ve Nesai de rivayet
etmişlerdir. Ancak kılıcın uğursuzluğuna ait fıkra o rivayetlerde yoktur. Bu
hadis at, kadın, ev ve kılıcın uğursuz olabildiğine delalet eder. Bazı alimler
buradaki uğursuzluğu hakiki manasında tutmuşlar, diğer bir kısım alimler de
başka manalara yorumlamışlardır. Bu husustaki görüşleri Nevevi şöyle nakleder:
"Alimler İbni Ömer (r.a.)'in bu hadisinin manası hususunda ihtilaf
etmişlerdir. Şöyle ki: Malik ve bir gruba göre hadisdeki uğursuzluk hakiki
manasında kullanılmıştır. Yani Allah Teala'nın takdiri ile bazı evlerde oturmak
zararlı ve tehlikeli olur. Keza bazı kadınlarla evlenmek veya bazı atları
edinmek ilahi bir takdir ile zararlara sebeb olur. Şu halde bu hadisin manası
şöyle olur: Bu üç şeyde bazen uğursuzluk bulunur.
(Bu grubun
yorumuna göre bu hadisin manası ile bundan önceki Sehl (r.a.)'ın hadisinin
manası aynı olur.)
Hattabi ve çok
sayıda alim şöyle demişlerdir: Bu hadisin manası şöyledir: Her hangi bir şeyi
uğursuz saymak yasaktır. Ancak içinde oturmaktan hoşlanılmayan ev,
arkadaşlığından nefret duyulan kadın ve kullanılmasından hoşlanılmayan at
terkedilmelidir. Yani kadından boşanılır, ev ve at da ya satılır veya başka
şekilde ondan alaka kesilir .
Bazı alimler
de: Evin uğursuzluğu, onun darlığı ve komşuların kötülüğü ile eziyet
etmeleridir. Kadının uğursuzluğu da çocuğunun olmaması, dilinin uzunluğu ve
şüphelere yol açan hareketleridir. Atın uğursuzluğu ise onunla savaş
yapılmaması, fiatının pahalılığı gibi şeylerdir, demişlerdir.
Bir kısım
mülhidler (inkarcılar}; ''Hiç bir şeyde uğursuzluk yoktur ... " hadisini
delil gösterip bu hadise itiraz ederek iki hadis arasında bir çelişki
bulunduğunu ileri sürmek istemişlerdir. İbni Kuteybe ve başkaları bu hadisin
diğer hadisdeki umumi hükmü hususileştirdiğini söylemişlerdir. Yani bu hadiste
sayılan üç şey istisna edilerek bunlarda uğursuzluk olabildiği kasdedilmiştir,
diye cevab vermişlerdir."